Variabele sterren waarnemen
Variabele sterren zijn sterren die in helderheid veranderen. Deze helderheidswijzigingen kunnen van heel kleine veranderingen tot heel grote magnitudevariaties gaan en dit over een periode van seconden tot jaren, afhankelijk van het type variabele ster. Meer dan 100.000 variabele sterren zijn gekend en gecatalogeerd en van vele sterren bestaat het vermoeden dat ze variabel zijn.
Er zijn een aantal redenen waarom sterren in helderheid varieren. Pulserende variabelen bijvoorbeeld hebben een periodische grootte verandering door interne krachten. Een heel interessant type variabelen zijn de "eclipsing binaries". De helderheidsvariatie is het gevolg van twee sterren die rond elkaar draaien waarvan een helderder is dan de andere. Eens staat de helderste ster vooraan, dan eens de zwakkere zodat we een helderheidsvariatie waarnemen. Sommige van dergelijke ster-paren staan zo dicht bij elkaar dat er materie van de ene ster naar de andere overgaat.
Er bestaan dus "intrinsieke" variabelen die op zichzelf veranderlijk zijn en "extrinsieke" als de variabiliteit te wijten is door een eclips of zelfs door de bedekking ervan door een grote planeet, een exoplaneet.
Variabele sterren zijn sterren die in helderheid veranderen. Deze helderheidswijzigingen kunnen van heel kleine veranderingen tot heel grote magnitudevariaties gaan en dit over een periode van seconden tot jaren, afhankelijk van het type variabele ster. Meer dan 100.000 variabele sterren zijn gekend en gecatalogeerd en van vele sterren bestaat het vermoeden dat ze variabel zijn.
Er zijn een aantal redenen waarom sterren in helderheid varieren. Pulserende variabelen bijvoorbeeld hebben een periodische grootte verandering door interne krachten. Een heel interessant type variabelen zijn de "eclipsing binaries". De helderheidsvariatie is het gevolg van twee sterren die rond elkaar draaien waarvan een helderder is dan de andere. Eens staat de helderste ster vooraan, dan eens de zwakkere zodat we een helderheidsvariatie waarnemen. Sommige van dergelijke ster-paren staan zo dicht bij elkaar dat er materie van de ene ster naar de andere overgaat.
Er bestaan dus "intrinsieke" variabelen die op zichzelf veranderlijk zijn en "extrinsieke" als de variabiliteit te wijten is door een eclips of zelfs door de bedekking ervan door een grote planeet, een exoplaneet.
Waarom obsereert men variabele sterren?
De tijd waarin veranderingen te zien zijn vereist soms waarnemingen over vele jaren om een volledige cyclus te hebben aan gegevens. Professionele astronomen hebben onvoldoende beschikbare observatietijd om deze tijdrovende waarnemingen te kunnen doen, en dit voor bijvoorbeeld duizenden sterren. Vandaar dat de waarnemingen van amateursterrenkundigen heel nuttig zijn!
Het waarnemen van variabelen kan heel eenvoudig gebeuren. De eenvoudigste methode is gewoon visueel de maginitude te schatten aan de hand van sterren in de nabijheid. Op die manier dragen amateursterrenkundigen bij tot interessant wetenschappelijk werk door hun waarnemingen te bezorgen aan de database van de AAVSO (American Association for Variable Star Observations).
Onderzoek op variabele sterren laat toe eigenschappen ervan te bepalen zoals hun massa, straal, energie, temperatuur, interne en externe struktuur, samenstelling en evolutie. Deze informatie kan enkel bekomen worden via langdurige waarneming van de variabele en daar is het werk van de amateurastronoom dus heel nuttig!
De ster R And (R Andromeda) is een van de variabele sterren die door mij (Claude) visueel door de telescoop wordt waargenomen om zijn magnitude te schatten. Dit is een eenvoudige ster met een relatief grote helderheidsvariatie. De magnitude varieert tussen 7 en 15 met een periode een ruim jaar.
De tijd waarin veranderingen te zien zijn vereist soms waarnemingen over vele jaren om een volledige cyclus te hebben aan gegevens. Professionele astronomen hebben onvoldoende beschikbare observatietijd om deze tijdrovende waarnemingen te kunnen doen, en dit voor bijvoorbeeld duizenden sterren. Vandaar dat de waarnemingen van amateursterrenkundigen heel nuttig zijn!
Het waarnemen van variabelen kan heel eenvoudig gebeuren. De eenvoudigste methode is gewoon visueel de maginitude te schatten aan de hand van sterren in de nabijheid. Op die manier dragen amateursterrenkundigen bij tot interessant wetenschappelijk werk door hun waarnemingen te bezorgen aan de database van de AAVSO (American Association for Variable Star Observations).
Onderzoek op variabele sterren laat toe eigenschappen ervan te bepalen zoals hun massa, straal, energie, temperatuur, interne en externe struktuur, samenstelling en evolutie. Deze informatie kan enkel bekomen worden via langdurige waarneming van de variabele en daar is het werk van de amateurastronoom dus heel nuttig!
De ster R And (R Andromeda) is een van de variabele sterren die door mij (Claude) visueel door de telescoop wordt waargenomen om zijn magnitude te schatten. Dit is een eenvoudige ster met een relatief grote helderheidsvariatie. De magnitude varieert tussen 7 en 15 met een periode een ruim jaar.
Hieronder een grafiek van verschillende waarnemers voor de periode september 2011 tot maart 2012 van R And.
Dit zijn gegevens van heelwat waarnemers over gans de wereld die hun observaties hebben ge-upload hebben op de AAVSO website. Je kunt deze grafieken laten maken op de AAVSO website voor alle mogelijke variabelen. Bij deze grafieken worden tevens alle namen van de waarnemers geplaatst. Voor de maand november in 2011 van R And waren dat onder andere:
Om een schatting van de magnitude te maken heb je twee sterren nodig waarvan je de magnitude kent en zo dat de magnitude van de veranderlijke ster, hier R And, tussen de twee helderheden ligt van de gekende sterren. Om dit te vereenvoudigen publiceert de AAVSO kaartjes voor elke variabele waarop een aantal sterren staan die een heel nauwkeurig bgekende en constante helderheid hebben. Het komt er dus op aan twee sterretjes te zoeken op die kaart zodanig dat R And daar tussen ligt. Dan is het alleen nog een kwestie van interpolleren, zo eenvoudig is dat! Zoals in het kaartje onderaan zijn een aantal sterren gegeven met hun magnitude, echter alle magnitudes zijn een factor 10 groter gegeven. Zo bijvoorbeeld is 101 eigenlijk 10.1 Men heeft dit gedaan omdat je anders het 'punt'-teken zou kunnen verwarren met een sterretje!
De VVS, Vlaamse Vereniging voor Sterrenkunde heeft een werkgroep Variabele sterren die reeds jaren waarnemingen doet. Bij deze waarnemingen zijn er soms echte ontdekkingen, sommige sterren kunnen plots heel snel in helderheid veranderen. Deze waarnemingen zijn echte schatten voor wetenschappelijk werk.
Voor meer gegevens en info, klik eens op de AAVSO link onderaan op onze website! Er staan heel mooie "tutorials" en heelwat informatie!
Voor meer gegevens en info, klik eens op de AAVSO link onderaan op onze website! Er staan heel mooie "tutorials" en heelwat informatie!